พยาธิใบไม้ พบได้ทั่วไปในน้ำจืดที่ไหลเอื่อยๆ และเป็นตัวการที่ทำให้เกิดโรคตับแข็ง!

พยาธิใบไม้ ( Paragonimus westermani ) เป็นพยาธิตัวแบนชนิดหนึ่งซึ่งจัดอยู่ในไฟลัม Trematoda และเป็นปรสิตที่อาศัยอยู่ในปอดของสัตว์มีกระดูกสันหลัง ซึ่งรวมถึงมนุษย์ด้วย พวกมันมีรูปร่างคล้ายใบไม้ (ทำให้ได้ชื่อว่า “พยาธิใบไม้”) และมีขนาดประมาณ 7-12 มิลลิเมตร

วงจรชีวิตของพยาธิใบไม้มีความซับซ้อนและเกี่ยวข้องกับสัตว์หลายชนิด

วงจรชีวิตที่น่าทึ่ง: การผจญภัยของพยาธิใบไม้

พยาธิใบไม้เริ่มต้นชีวิตในรูปของไข่ที่ถูกขับออกมาจากมนุษย์หรือสัตว์อื่นๆ ที่ติดเชื้อ ไข่เหล่านี้จะถูกชะล้างไปยังน้ำจืดโดยการอั้นและถ่ายอุจาระ จากนั้นตัวอ่อนของพยาธิใบไม้ (miracidia) จะฟักออกมาจากไข่เมื่ออยู่ในน้ำ

Miracidia เหล่านี้จะว่ายน้ำไปหาหอยที่เป็นตัวกลางในวงจรชีวิต เช่น หอยโข่ง หอยกาบ หรือหอยอื่นๆ ที่อาศัยอยู่ในน้ำจืด Miracidia จะเจาะเข้าไปในหอยและพัฒนาเป็น sporocysts และ rediae ซึ่งเป็นระยะตัวอ่อน

rediae จะสร้าง cercariae ซึ่งเป็นตัวอ่อนที่มีหางและสามารถว่ายน้ำได้ Cercariae จะออกจากหอยและว่ายไปหาสิ่งมีชีวิตที่เป็นเจ้าบ้าน เช่น ปู กุ้ง หรือปูม้า Cercariae จะเจาะเข้าไปในเนื้อของสัตว์เหล่านี้

เมื่อถึงเวลานั้น cercariae จะกลายเป็น metacercariae ซึ่งเป็นระยะตัวอ่อนที่ถูก encapsulate ในเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิตเจ้าบ้าน เมื่อมนุษย์หรือสัตว์อื่นๆ กินอาหารที่มี metacercariae อยู่ เช่น ปูหรือกุ้งที่ดิบ พยาธิใบไม้ก็จะฟักขึ้นมาในลำไส้และเดินทางไปยังปอด

ในปอด พยาธิใบไม้จะเจริญเติบโตเป็นตัวเต็มวัย และเริ่มที่จะวางไข่

อาการของโรคพยาธิใบไม้

การติดเชื้อพยาธิใบไม้มักจะไม่มีอาการแสดงที่ชัดเจนในช่วงระยะแรก การติดเชื้ออาจอยู่ที่ร่างกายนานถึง 10-15 ปี

เมื่อเริ่มมีอาการแล้ว อาการของโรคพยาธิใบไม้จะขึ้นอยู่กับตำแหน่งของพยาธิใบไม้ในร่างกาย และจำนวนของพยาธิใบไม้

อาการที่พบได้บ่อยที่สุด ได้แก่

• ไอเรื้อรัง
• หอบ
• ปวดศีรษะ
• ไข้
• น้ำท่วมปอด (pleural effusion)
• อ่อนเพลีย
• มีไข้
• อาเจียน
• ท้องเสีย

การวินิจฉัยและรักษาโรคพยาธิใบไม้

การวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้มักจะทำโดยการตรวจหาไข่พยาธิใบไม้ในเสมหะหรืออุจาระ

โรคพยาธิใบไม้สามารถรักษาได้ด้วยยา驱虫 โดยทั่วไปแล้วยา Prasquizuantel จะใช้ในการรักษาโรคพยาธิใบไม้ การรักษาต้องดำเนินไปเป็นระยะเวลานาน และต้องได้รับการดูแลจากแพทย์

การป้องกันโรคพยาธิใบไม้

• หลีกเลี่ยงการกินอาหารที่ไม่สุก เช่น ปู กุ้ง หรือปูม้า
• ต้มหรือปรุงอาหารให้สุกทั่วถึงก่อนรับประทาน
• ล้างมือให้สะอาดด้วยน้ำและสบู่หลังจากสัมผัสกับสัตว์

พยาธิใบไม้เป็นตัวการที่ทำให้เกิดโรคตับแข็ง พยาธิชนิดนี้สามารถพบได้ทั่วไปในประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ประเภทของพยาธิ	ขนาด (มิลลิเมตร)	สถานที่อาศัย
พยาธิใบไม้	7-12	ปอด

ข้อควรระวัง:

หากคุณสงสัยว่าตนเองติดเชื้อพยาธิใบไม้ โปรดไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษา